|
Oude stafkaarten bestaan er in zeer verschillende uitvoeringen: op papier
zonder rand, op papier met een rand met daarop het nummer en de gegevens van de
kaart, op linnen geplakt en versneden en op linnen geplakt maar
onversneden (maar die zijn nog niet zo oud). Daarbij kan de kleur
van het linnen nog verschillen: lichtbruin, donkergroen of grijs en soms zie je
er ook nog een die bijna wit is. Ook de dikte van het papier kan verschillen. De meeste
oude stafkaarten komen zowel voor in zwart-wit als in kleur, terwijl er ook
kaarten zijn in zwart-wit met rode wegen. En het formaat waarin de kaarten op
linnen zijn versneden, wil ook nog wel eens verschillen. Kortom: er bestaat een
grote verscheidenheid in de uitvoering van stafkaarten. Dit alles geldt voor
zowel 1:50.000 kaarten als 1:25.000 kaarten. Hieronder staan wat afbeeldingen van de buitenkant van
stafkaarten, zoals u die zou kunnen aantreffen.
|
|
Als eerste ziet u aan de linkerkant de buitenkant van kaart 464, Vreeswijk, schaal
1:25.000, gevouwen, op linnen. De nummering van deze 1:25.000 kaarten loopt tot
776.
De werkelijke grootte van de kaart zoals die hier is
afgebeeld is ca. 10X25 cm. Dit
kaartje is in vieren gevouwen. Uitgeslagen is de kaart dus ca. 40 X 25 cm. De
verkenning van het terrein voor het verzamelen van de basisgegevens voor deze
kaart gebeurde in 1887. De kaart is gedeeltelijk herzien in 1900. Nu is
het niet altijd duidelijk wat het woordje 'gedeeltelijk' in dit verband
betekent. Het kan betrekking hebben op een deel van de kaart of op het
aanbrengen van enkele wijzigingen zoals het intekenen van nieuwe wegen,
spoorwegen, kanalen of vaarten of wellicht nog andere veranderingen. |
 |
Vervolgens ziet u hiernaast de buitenkant van kaart nummer 61, Maastricht, schaal 1:
50.000, gevouwen, op linnen. De kaart is een schenking en oorspronkelijk afkomstig
van Eugène Dubois. Vaak heeft de oorspronkelijke eigenaar de kaart
gemarkeerd met een stempeltje of een handtekening. Let ook op het ovaaltje aan
de linkerkant. Daarop staat het jaar van uitgave van de kaart: 1898.
Deze kaart heeft in gevouwen toestand dezelfde afmetingen als
de bovenstaande 1:25.000 kaart, maar is veel dikker, omdat hij versneden en
gevouwen is in 16 delen. Opengevouwen is de afmeting ca. 50 X 80 cm, als het
gaat om een heel blad. Vaak treft men ook halve bladen aan die zijn versneden en
gevouwen in 8 delen. Bij deze kaart van Maastricht zouden die dan 61 West
en 61 Oost genoemd worden. De oost- en de westbladen zijn van latere
jaren.
De
nummers van de 1:50.000 kaarten lopen van 1 tot 62.
|
 |
|
|
Hierboven de buitenkant van een papieren stafkaart 1:
50.000, een zogenaamde trommelkaart op zeer dun papier, onderaan voorzien van
een labeltje met
het nummer van de kaart. Het labeltje diende om de kaart snel te kunnen zoeken
als die in de trommel zat. De oude 1:50.000 kaarten (ook wel bladen genoemd)
werden verdeeld in vier kwartbladen. Willemstad III is dus het derde
kwartblad.
Dit is een heel blad met de afmeting van 50 X 80 cm, bestaande uit vier
aan elkaar geplakte kwartbladen; zie de plakrand onderaan de kaart.
Het nummer 1229 zal waarschijnlijk een stempeltje zijn dat
verwijst naar de eigenaar van de kaart.
Door het papier heen kunt u zien, dat het een kaart betreft
met een vierkantennet van 2 X 2 cm. Hoewel op de kaart staat dat
het een uitgave is van 1911 is deze kaart veel later gedrukt, zeker ná 1923, omdat ze zo'n
vierkantennet in 1911 nog niet aanbrachten. Dat gebeurde pas vanaf 1923,
ook voor kaarten die daarvoor waren gemaakt en na 1923 werden herdrukt
maar nu met een vierkantennet erop zoals deze.
|
Hierboven een voorbeeld van twee ovaaltjes
zoals je die op oude kaarten kunt aantreffen. Daarin het jaar waarin de
kaart is herzien en / of het jaar van uitgave.
De vermelding van jaren in ovaaltjes kwam na 1909 niet meer
voor. Vanaf 1903 is men voor de vermelding van het jaar van
uitgave diagrammetjes gaan gebruiken.
Hieronder links ziet u een voorbeeld van een diagrammetje waarin
het jaar van uitgave van de kwartbladen wordt vermeld. Soms verschillen
die jaren. Rechts een diagrammetje voor een oost-en een westblad
op de kaart van Hattem.
|
 |
|
 
|
