De meeste kaarten kunnen worden vergroot door erop te klikken,
waardoor ze ook duidelijker worden
De vooroorlogse kaarten van 1 : 25.000 die gemaakt zijn
vanaf 1876, zijn genummerd van 1 tot 776. Daarmee was het hele Nederlandse grondgebied
afgedekt. Officieel heette dit de “Chromotopografische kaart des Rijks”. Ook vóór
die tijd werden er kaarten gemaakt met een schaal van 1 : 25.000, maar die hadden
vooral betrekking op verdedigingslinies en waren soms anders genummerd; ook mooi
natuurlijk.
Van die 776 kaarten zijn er, voorzover ik weet, 66 nooit
gedrukt, omdat die gebieden alleen maar bestonden uit water.
Van 710 gebieden bestaan er dus oude stafkaarten met een schaal van
1:25.000 en met afmetingen van 40 bij 25 centimeter. Die afmetingen zeggen overigens
niet alles. Er bestaan ook kaarten die veel groter zijn en die zijn samengesteld uit
meerdere (delen van) stafkaarten, zogenaamde composities. Hieronder een
foto van kaart nummer 695, Grubbenvorst van 1891.
Van deze kaartjes zijn prachtige scans te maken. Hieronder
twee scans van een stuk van de Linge in het uiterste westen van de West-Betuwe,
grenzend aan Zuid-Holland. De eerste afbeelding is van een kwart van de kaart; in
werkelijkheid is de afmeting dus 20 bij 12,5 cm. Daarnaast ziet u een
detail van twee dorpen. Hierbij zijn de afzonderlijke huizen goed te
onderscheiden, als de afbeelding wordt vergroot. Dit detail is op de
echte kaart 8 bij 8 cm.

Deze twee scans zijn van kaart nummer 528, Asperen uit 1888.
Dit kaartje is gesneden in 4 stukken en op bruin linnen geplakt.
Dat kunt u zien aan de verticale
bruine streep door de afbeelding.
Het voordeel daarvan is dat de kaart gemakkelijk te vouwen is en dat het papier
niet stuk gaat. Het nadeel is dat de afstanden gecorrigeerd moeten worden
voor de vouwen. Deze oude 1:25.000 kaartjes werden ook wel "Bonnebladen"
genoemd, naar de Franse karthograaf Rigobert Bonne, wiens projectiemethode voor
deze kaartjes is gebruikt. Op de oudste
stafkaartjes van 1:25.000 staat nog geen coördinatenstelsel.
Hieronder zes fragmenten van deze Bonnebladen.
Bij vergroting van deze afbeeldingen (klikken!) worden de
details op een schitterende manier zichtbaar. Op het kaartje van Wassenaar is zelfs de IJskelder aangegeven. Bij Dinxperlo zien we dat
de wereld
bij de grens ophield. Bij diverse onderschriften staan twee jaartallen.
Vaak werden kaarten na enige jaren "gedeeltelijk" herzien, en dan is
het niet duidelijk wat wel en wat niet herzien werd. Daarom worden beide
jaartallen weergegeven.

|

|
Detail kaart 421, Wassenaar, 1888 - 1902: Den Deijl |
Detail kaart 538, Dinxperlo, 1905: dorp |

|

|
Detail kaart 627, Oisterwijk, 1895: Dorp |
Detail van kaart 502, Rotterdam, 1889 - 1893:
Delfshaven, Charlois en Katendrecht (Zie
veerbootje met stoompluimpje!) |
|
(Zie 4 veerbootjes met 4 stoompluimpjes! 1899!) |

|

|
Detail kaart 426, Maarssen 1887 - 1892: dorp |
Detail kaart 428, Amersfoort, 1905: Amersfoort zuid |
Hieronder staan enkele scans van vier complete oude
kaartjes; sommigen noemen dit Bonnebladen. De werkelijke afmetingen van deze
kaartjes zijn 25 X 40 cm.
U kunt zien dat de kaarten in vieren zijn versneden en op
linnen zijn geplakt.

598 Zierikzee 1912 |

604 Oosterhout 1911 |

646 Tilburg 1893 |

661 Bergen op Zoom 1894 |
|