|
|
Vanaf eind jaren twintig is de oude manier van kaarten maken - de klassieke lithografie (steendruk) - geleidelijk verdrongen door modernere werkwijzen. Men begon o.a. met het fotografisch herdrukken van oude exemplaren wat leidde tot mindere kwaliteit en een veel hardere kleurstelling. Modernisering heeft niet steeds bijgedragen aan de schoonheid van de kaart. Maar dat is ook een kwestie van smaak….. hieronder eenzelfde klein stukje Nederland op drie verschillende kaarten uit, van links naar rechts, 1891, 1919 (gedrukt in 1927) en 1934 (gedrukt in 1938). Het gaat om kaart nummer 739 Buggenum, Limburg: de Donderberg, de plek waar de Swalm in de Maas stroomt. (Klik op de kaart voor een scherpere weergave!)
Bij de kleuren valt met name het verschil in groen op voor de bossen en de weilanden. Ook het blauw voor water geeft de kaarten een ander aanzien. In de jaren 20 vinden we een zachtere kleurstelling. De kaarten van de jaren 30 vind ik persoonlijk minder mooi. Dat komt omdat men toen veel fotolitho’s is gaan maken. De verschillende kleuren groen die dat opleverde, doet soms pijn aan de ogen. Er zijn veel meer verschillen tussen de kaartjes. De kaart van 1891 heeft nog geen coördinatenstelsel, die van 1919 wel. De Romeinse getallen bij de rivierkilometerpalen LXXXVIII en LXXXIX zijn in 1919 vervangen door 88 en 89. Op de kaart van 1934 staan de hoogtes vermeld en worden er hoogtelijnen getekend. Op de kaarten van 1891 en 1919 wordt het landschapsprofiel met arceringen duidelijk gemaakt. Op de kaart van 1934 staan ook de hoekpalen (Hp) van de driehoeksmeting langs de grote rivieren ingetekend. Daarnaast valt het op dat zoveel namen op de verschillende kaarten anders worden geschreven. De scheidslijnen die ik trek tussen de verschillende jaartallen zijn niet zo scherp. Ik heb de indruk dat er vaak meerdere technieken en stijlen door elkaar gebruikt werden. Er zijn soms verschillen tussen kaarten uit hetzelfde jaar. Hieronder het verschil tussen een kaart uit 1890 en een uit 1936.
Tot in de begin jaren 50 is er nog van stenen af gedrukt. Nog in 1958 was er een stenenkelder bij de Topografische Dienst waar die stenen bewaard werden. In de begin jaren 60 zijn ze weg gedaan. Er werd in die zelfde tijd een heel nieuwe wijk in Delft gebouwd waar toen veel mensen van de Topografische Dienst naar toe verhuisden. Wie dat wilde, mocht stenen meenemen, behalve de stenen waarop geheime objecten stonden, die werden vernietigd. Zo waren er mensen die de stenen ondersteboven in hun tuintjes legden. Die verteerden natuurlijk heel gauw. Zo zijn er honderden - of misschien wel meer - stenen verdwenen.
|
